کوتاه ولی مفید اقتصاد مقاومتی را بهتر بشناسیم

دکتر حجت الله عبدالملک

 استاد دانشگاه و نظریه پرداز اقتصاد مقاومتی

اقتصاد مقاومتی چیست؟ بر اساس صحبت هایی که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند، اقتصاد مقاومتی را به طور خلاصه می توانیم این طور تعریف کنیم: اقتصادی که در شرایط دشواری، تهدید و دشمنی به اهداف خودش برسد. در واقع اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که علیرغم تلاطم ها و دشمنی های بیرونی و همچنین تنش های داخلی خود، بتواند اهداف مدنظرش را محقق کند و به آن ها برسد؛ چنین اقتصادی، اقتصاد مقاومتی خواهد بود. لذا رهبر معظم انقلاب نیز چندین بار تأکید کردند که ساختن چنین اقتصادی به طور منطقی در دستور کار همه کشورها و همه حکومت ها خواهد بود.

 ماهیت نظری اقتصاد مقاومتی چیست؟ در مورد ماهیت اقتصاد مقاومتی می توان گفت که اقتصاد مقاومتی نسخه معاصر نظام اقتصادی اسلام است. نظام اقتصادی اسلام در واقع خروجی مکتب اقتصادی اسلام برای زمانی است که در یک شرایط واقعی و در یک شرایط زمانی و مکانی خاص می خواهد به وقوع بپیوندد. ما در شرایط فعلی کشور (یعنی از سال ۸۵ به بعد) با یک شرایط زمانی و مکانی خاصی مواجه هستیم. شرایطی که به نوعی پر از خصومت های اقتصادی است. این خصومت های اقتصادی را می توانیم تفکیک کنیم به خصومت های اقتصادی داخلی و خارجی. خصومت های اقتصادی خارجی آن هایی هستند که توسط دشمنان خارجی اعمال می شوند و به نوعی در چارچوب تحریم ها و یا در چارچوب فشارهای اقتصادی دشمنان خارجی متجلی شده است. مراد ما از خصومت های اقتصادی داخلی، ناکارآمدی ها و رفتارهای نامطلوبی است که تولیدکننده ها و مصرف کننده ها و اجزایی از حاکمیت به معنای مدیران کشور، از خودشان نشان داده اند. در چنین شرایطی طبیعی است که اجرای مکتب اقتصادی اسلام مستلزم ایجاد یک نظام جدیدی خواهد بود به این معنا که وقتی شما در فضایی هستید که پر از خصومت های اقتصادی است، اجرای مکتب اقتصادی اسلام یک الزامات ویژه ای را خواهد داشت. مثلاً فرض کنید که ما به دنبال تحقق عدالت اقتصادی هستیم، وقتی که فضای اقتصادی بدون دشمنی و عاری از تهدید است، ساز و کار تحقق عدالت اقتصادی می تواند متفاوت و راحت تر باشد نسبت به حالتی که خصومت های اقتصادی وجود دارد. با این بیان نظام اقتصاد مقاومتی در واقع همان «نسخه معاصر نظام اقتصادی اسلام» است. قبلاً صحبت کردیم که نظام یعنی مجموعه ای از سخت افزارها و نرم افزارها و یا مجموعه ای از ساختارها و ساز و کارها، که این ها در کنار هم شرایط تحقق آن اهداف نهایی را مهیا می کنند.

سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند و سایر رهنمودهای ایشان به نوعی تأمین کننده مقدماتی برای طراحی نظام اقتصادی جدید است. در واقع این سیاست ها و منویات مواد اولیه و مبانی اولیه را برای طراحی نرم افزار و سخت افزاری فراهم می کند که در صورت تحقق آن، باعث ایجاد یک نظام اقتصادی جدید می شود که می تواند اهداف اقتصادی انقلاب اسلامی را محقق کند. بنابراین ما اقتصاد مقاومتی را به لحاظ نظری در چارچوب نظریه اقتصاد اسلامی و نسخه معاصر نظام اقتصادی اسلام محسوب می کنیم.